Zoönose

Wetenschappers denken dat het coronavirus van dier op mens is overgegaan. De eerste met het coronavirus besmette mensen waren bezoekers van een grote voedselmarkt in de stad Wuhan. Daar worden vleermuizen, slangen, civetkatten, andere wilde dieren, vissen en zeevruchten in groten getale en vaak onder onhygiënische omstandigheden verkocht. Ook tijdens de uitbraak van het Sarsvirus eerder dit millennium werden dieren als de dragers van het virus aangewezen.

De biologie van het Corona virus

Wetenschappers werken dag en nacht om de biologische eigenschappen van het nieuwe coronavirus in kaart te brengen. Ze willen met name weten hoe het covid-19-virus menselijke cellen infecteert. Dit zijn enkele nieuwe inzichten die zullen helpen om behandelingen te ontwerpen waarmee we infecties kunnen stoppen.

Het covid-19-virus is de nieuwste vijand van de mens, die potentieel miljoenen levens kan eisen. Om dit nieuwe coronavirus onder controle te krijgen, moeten we het eerst begrijpen. Laboratoria wereldwijd werken daarom dag en nacht om de vijand beter te leren kennen.

Drie cruciale vragen houden virologen met name bezig. Wat maakt het nieuwe virus zo goed in het infecteren van mensen? Hoe kan het zo snel reproduceren in ons lichaam? En waarom veroorzaakt het virus niet onmiddellijk symptomen, waardoor het ongezien kan verspreiden? De antwoorden op deze vragen zullen helpen om manieren te vinden om de ziekte te behandelen en een vaccin te ontwikkelen. Belangrijke aanwijzingen kunnen we vinden in de biologie van het virus.

Zee-egel

Net als alle virussen moet het covid-19-virus een cel infecteren om te kunnen reproduceren. Elk virus streeft ernaar om zich een cel in te wurmen en het interne mechanisme over te nemen. Vervolgens gebruikt het dit mechanisme om onderdelen te bouwen voor nieuwe virussen. Deze nieuwe virussen verlaten de cel, waar ze meer cellen kunnen infecteren – zowel in hetzelfde lichaam als in een ander.

Het covid-19-virus behoort tot de familie van coronavirussen. Die zijn redelijk ingewikkeld vergeleken met andere virussen. Elk coronavirus heeft in de kern een streng RNA, een molecuul dat lijkt op DNA, waarop de genen van het virus liggen. Daaromheen ligt een eiwitmantel, omgeven door twee lagen van moleculen genaamd lipiden. Het buitenste membraan zit vol met eiwitten, waarvan sommige naar buiten steken zoals de stekels op een zee-egel.

Deze stekelige eiwitten zijn belangrijk, zegt Michael Letko van het Nationale Instituut van Allergiën en Infectieziekten in Montana. Ze functioneren als anker voor het virus: ze maken zich vast aan een eiwit aan de buitenkant van een cel.

In een onderzoek gepubliceerd op 9 maart gebruikten onderzoekers, onder leiding van Alexandra Walls van de Universiteit van Washington in Seattle, elektronmicroscopie om de moleculaire structuur van deze uitstekende eiwitten te bepalen. Met deze informatie kunnen remmende medicijnen worden ontwikkeld om de verbinding met een cel te blokkeren.

Eiwit splitsen

Een andere aanpak is om ons te richten op de eiwitten op de menselijke cellen waaraan het virus bindt. Daarvoor moeten we eerste weten welke dat zijn. Een mogelijke kandidaat is het aangrijpingspunt van het verwante SARS-virus: angiotensin-convertig enzym 2 (ACE2). Eind februari bevestigde Letko’s team dat het eiwit van het nieuwe coronavirus ook aan ACE2 bindt.

Letko acht het logisch dat ACE2 een rol speelt. ‘Dit komt tot expressie in de longen en in het spijsverteringskanaal. Daarmee kan het gedeeltelijk verklaren waarom het virus op die plekken infecteert.’

Het virus hecht zichzelf echter niet zomaar aan ACE2. Het viruseiwit splitst zichzelf eerst en zorgt daarna dat de eiwitten op de cel hetzelfde doen. Een eiwit dat hierin belangrijk is, is transmembraan protease serine 2 (TMPRSS2). Dit is door twee onderzoeken bevestigd en gepubliceerd in maart. Walls’ team heeft ook een tweede eiwit gevonden dat het viruseiwit kan splitsen, genaamd furine.

‘Deze kunnen ook als doelwitten voor medicijnen dienen’, zegt Rolf Hilgenfeld van de Universiteit van Lübeck in Duitsland. Als we deze menselijke eiwitten blokkeren met medicijnen, kan het virus niet meer in de cel komen. Hierdoor kan het eiwit echter niet meer functioneren zoals het normaal gesproken doet, wat mogelijk bijwerkingen oplevert.

Belang voor de toekomst

De binnenkomst van het virus in de cel kan ook onderbroken worden door een eiwit genaamd lymfocyt antigen 6E (LY6E). Dit eiwit is betrokken bij onze immuunreacties. In een onderzoek gepubliceerd op 7 maart toont Stephanie Pfänder van de Ruhr-Universiteit Bochum in Duitsland met haar collega’s aan dat LY6E voorkomt dat coronavirussen een cel in gaan. Dit geldt ook voor het covid-19-virus. Daarnaast blijkt dat muizen zonder LY6E gevoeliger zijn voor een infectie dan muizen die wel LY6E hebben.

Ze zegt dat als we erachter komen wat het eiwit doet, we het mogelijk ook kunnen namaken in een medicijn. Dit zou zelfs kunnen helpen tegen infecties van verschillende coronavirussen. ‘Het hebben van een coronavirusremmer zou natuurlijk ook van groot belang zijn voor toekomstige uitbraken’, zegt ze. ‘Niet alleen voor de huidige pandemie

Knippen

Voorkomen dat het virus de cel binnen komt is één ding. Als een persoon al geïnfecteerd is, is het ook belangrijk om het virus te belemmeren terwijl het zichzelf kopieert. Er zijn twee duidelijke punten waarop we hier kunnen aanvallen. Om te kunnen vermenigvuldigen, moet het virus eiwitten bouwen én zijn RNA kopiëren.

De eiwitten worden als eerste gemaakt. Als het virus-RNA de geïnfecteerde cel binnen komt, leest het mechanisme van de cel de genen van het virus af. Hierdoor maakt de cel twee lange ‘polyproteïnes’, waar de verschillende virale eiwitten in zitten. Sommige van deze eiwitten zijn proteases. Deze knippen zichzelf uit de polyproteïne, waarna ze de andere eiwitten er ook uit knippen. Hierna zijn de eiwitten vrij om hun functies uit te voeren.

‘Wanneer je dat knippen onderbreekt, kan het virus niet reproduceren’, zegt Hilgenfeld. Zijn team heeft de moleculaire structuur van de belangrijkste protease vastgesteld. Daarnaast heeft hij de stoffen gevonden die aan de protease binden.

Zijn groep is een remmer aan het ontwikkelen voor de belangrijkste proteases van coronavirussen en een vergelijkbare groep genaamd enterovirussen. Ze hopen dat dit medicijn daardoor breed genoeg inzetbaar is om interessant te zijn voor farmaceutische bedrijven. De onderzoekers hebben het zo aangepast dat het ook werkt op het covid-19-virus. Daarnaast toonden ze aan dat het resulterende medicijn werkt op individuele cellen. Maar er zijn nog veel testen te doorlopen voor het medicijn gebruikt kan worden op mensen die besmet zijn met het nieuwe coronavirus.

Ebolamedicijn

De andere optie is om ervoor te zorgen dat het virus zijn genoom niet kan kopiëren. Dit gebeurt door een ander viraal eiwit: RNA-dependent RNA polymerase (RdRP). De meeste RNA-virussen checken niet voor fouten tijdens het kopiëren. Hierdoor kunnen ze geblokkeerd worden door aangepaste RNA-bouwstenen in te bouwen: het RdRP bouwt deze dan gewoon in ‘mits het virus dom genoeg is’, zegt Hilgenfeld.

Helaas zijn coronavirussen, zoals het covid-19-virus, niet dom. Ze hebben een nakijkenzym, genaamd exonuclease, dat aangepaste RNA-stukken verwijdert, waardoor het kopiëren foutloos verder gaat. ‘Veel van de bestaande RdRP-remmers helpen niet tegen coronavirussen’, zegt Hilgenfeld.

Desondanks hebben onderzoekers, onder leiding van Tai Yang van het Chengdu Medische College in China, zeven stoffen ontdekt die volgens berekenen aan RdRP moeten binden. In de tussentijd geeft een medicijn genaamd remdesivir een positief vooruitzicht als RdRP-remmer. Dit middel was oorspronkelijk gemaakt om ebola te behandelen.

Immuunsysteem in de war

Op de lange termijn is het belangrijk om te weten hoe het virus zich zo makkelijk kan verspreiden. ‘De ongeziene verspreiding heeft veel bijgedragen aan de ernst van de uitbraak’, zegt Letko.

De verspreiding gaat zo snel, omdat het virus zich dagenlang kan reproduceren in onze lichamen zonder ons immuunsysteem te activeren. De meest herkenbare symptomen van covid-19 – koorts en hoesten – ontstaan doordat het immuunsysteem terugvecht. Het virus vertraagt dit echter door extra genen die het meedraagt.

Deze ‘niet-structurele genen’ coderen voor eiwitten die ons immuunsysteem dwarsbomen. Na de infectie van een cel wordt een alarmsysteem geactiveerd. ‘Het virus heeft eiwitten die dat systeem in de war brengen’, zegt Letko.

Sommige van de niet-structurele genen van het covid-19-virus lijken op bekende genen. Daardoor hebben we een vermoeden van hun functie. ‘Maar op sommige onderdelen hebben we nog niet echt grip’, zegt Letko.

In de nabije toekomst zal het begrijpen van deze eiwitten ons misschien niet helpen om de uitbraak te vertragen, maar het kan ons wel helpen met antivirale medicijnen ontwikkelen voor de verdere toekomst.

Valsartan en Coronavirus

Klein lichtpuntje: Valsartan, een middel tegen hoge bloeddruk, helpt mogelijk bij ernstig zieke coronapatiënten. Door gebruik van het medicijn zouden veel minder mensen overlijden aan het coronavirus.

Het grootste probleem voor veel ic-patiënten is dat vocht uit de bloedvaten in de longen terechtkomt. Dat is vaak de reden dat ze het niet redden. Valsartan gaat deze vochtophopingen tegen, schrijft het AD. “Nagenoeg alle mensen die nu met corona op de intensive care liggen, kampen met dat probleem. Dit is de belangrijkste complicatie van corona’’, verklaart cardioloog Roland van Kimmenade van het Nijmeegse Radboud UMC aan de nieuwssite.

Als Valsartan geschikt wordt bevonden, is dat goed nieuws voor de strijd tegen het coronavirus. Het zou mogelijk veel ic-opnames en sterfgevallen kunnen voorkomen. Bovendien beschikt Nederland over grote voorraden van het middel. Omdat het al bestaat hoeft het niet uitgebreid te worden getest en het zou ook heel eenvoudig kunnen worden ingezet voor coronapatiënten in ontwikkelingslanden. Maar we moeten eerst maar eens het onderzoek afwachten.

Coronavirus

Symptomen COVID-19

De symptomen van het nieuwe coronavirus zijn divers. Sommige mensen lijken er amper iets van de merken. Anderen worden ernstig ziek. De incubatietijd, de tijd tussen besmetting en de ziekte, varieert van 2 tot 12 dagen. Voor de zekerheid gaan wij uit van maximaal 14 dagen. Het belangrijkste advies: blijf thuis bij de volgende klachten:

  • Verkoudheid
  • Niezen
  • Hoesten
  • Keelpijn
  • Moeilijk ademen
  • Koorts 

Blijf thuis, ziek uit en zorg dat je anderen niet besmet. Houd 1,5 meter (twee armlengtes) afstand tot andere mensen. Je mag pas weer naar buiten als je 24 uur geen klachten meer hebt.

Belangrijk: Bij koorts (vanaf 38 graden) blijft iedereen in je huishouden thuis.

Wanneer bel je je huisarts?

Bel de huisarts als de klachten verergeren: 

  • Je wordt in een paar dagen steeds zieker
  • Je ademt steeds moeilijker (bijvoorbeeld bij het lopen)
  • Je hebt meer dan 3 dagen koorts
  • U bent ouder dan 70, hebt een chronische ziekte of minder weerstand EN u krijgt koorts

Belangrijk: Ga niet naar de huisarts toe, maar bel de huisarts of huisartsenpost

Neem bij ernstige klachten direct contact op.

Kanker mogelijk te bestrijden door immuunsysteem te sturen 

Foto: Getty Images

Gepubliceerd: 04 maart 2016 11:02Laatste update: 04 maart 2016 11:01

Een team van wetenschappers denkt een mogelijke behandeling van kanker te hebben gevonden. Het afweersysteem zou 'getraind' kunnen worden om een molecuul te herkennen dat in alle kankercellen zit.

In het verleden is het bestrijden van kanker via het immuunsysteem moeilijk gebleken. Kankercellen muteren snel, waardoor een diversiteit aan cellen ontstaat die moeilijk te herkennen is voor het lichaam.

Een internationaal team van wetenschappers aan het University College in Londen denkt een oplossing gevonden te hebben. Zij ontdekten mutaties die bepalen welke 'antigenen' gemuteerde kankercellen krijgen. Antigenen zijn in kankercellen geïntegreerde moleculen die een reactie van het afweersysteem kunnen opwekken.

Uit deze ontdekking blijkt dat alle kankercellen een specifiek antigeen bevatten. Door het afweersysteem te trainen om dit antigeen aan te vallen, zou kanker effectief kunnen worden bestreden, blijkt uit het onderzoek dat is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Science.

De wetenschappers denken hiermee een belangrijk fundament denken te hebben gevonden voor toekomstige kankerbehandelingen. De behandeling is echter nog niet op mensen getest en zou zeer ingewikkeld en duur worden.

Complex

De behandeling zou namelijk voor elke patiënt gepersonaliseerd moeten worden. "Deze fascinerende methode zou persoonlijke geneeskunde tot een absoluut hoogtepunt brengen, waarbij elke patiënt een unieke behandeling krijgt", aldus de hoofdonderzoeker.

Een optie is om vaccins te ontwikkelen, waarmee het immuunsysteem getraind wordt om het juiste antigeen te herkennen.

Een andere mogelijkheid is immuuncellen die het aangewezen antigeen reeds bestrijdt, uit het lichaam te halen, ze te vermenigvuldigen en weer terug te plaatsen in het lichaam. Op die manier groeit het aantal immuuncellen dat de kankercellen aan kan vallen.

Voorzichtigheid

Experts van Britse kankerinstituten zijn enthousiast, maar voorzichtig. "Er zit veel in dit idee, maar het is nog in een erg vroeg stadium, en ik weet niet of het zo simpel zal zijn als het lijkt", zegt Marco Gerlinger van het Institute of Cancer Research tegen de BBC.

Gerlinger vreest dat kankercellen nieuwe manieren zullen ontwikkelen om het immuunsysteem te omzeilen. "Kankers kunnen veranderen en het oorspronkelijke antigeen afschudden. Of ze kunnen een rookgordijn ontwikkelen van goede antigenen, waardoor het immuunsysteem in de war raakt."

De University College-wetenschappers willen hun methode desondanks binnen twee jaar op patiënten uitproberen.

RADAR 29-02-2016. Thermografie voor screening borstkanker onbetrouwbaar

Ik heb gehoord dat ook door thermografie borstkanker opgespoord kan worden. Kan dit onderzoek niet worden gebruikt in het bevolkingsonderzoek borstkanker?

Nee. Thermografie kan niet worden gebruikt als screeningsmethode in het bevolkingsonderzoek borstkanker. Er is geen wetenschappelijk bewijs dat deze methode daarvoor geschikt is. Bij thermografie worden temperatuurverschillen in het huidoppervlak gemeten met behulp van een infrarood camera. Tumoren liggen dieper in het borstweefsel. Door de oppervlakkige werking van thermografie is deze methode niet gevoelig genoeg om de tumoren op de sporen, zeker niet in een vroeg stadium.

Op het moment dat er een afwijking wordt gevonden kan dit bijvoorbeeld ook een ontsteking zijn en geen (beginstadium van) kanker. Dit kan onnodig ongerustheid veroorzaken. Thermografie wordt niet vergoed door de verzekeringsmaatschappijen. Ook niet in het kader van het bevolkingsonderzoek. De kosten van het onderzoek komen voor eigen rekening. In het bevolkingsonderzoek borstkanker wordt alleen gebruik gemaakt van de beste methode om te screenen op borstkanker. Dit is erg belangrijk omdat het bevolkingsonderzoek wordt aangeboden aan een doelgroep 'gezonde' vrouwen. We willen zo veel mogelijk onnodige ongerustheid voorkomen. Tot op dit moment is mammografie de beste manier om een grote groep vrouwen te onderzoeken op borstkanker (Gezondheidsraad, 2014). Er wordt wel veel onderzoek gedaan naar andere methoden. Bijvoorbeeld naar mogelijk minder pijnlijke manieren om borstkanker te ontdekken. Als de resultaten van deze onderzoeken bekend zijn, zullen we dit via de website laten weten.

Kan thermografie een mammografie vervangen?

Een thermografie is geen vervanging voor een mammografie. Het zou eventueel in incidentele gevallen mammografie kunnen aanvullen bij het vinden van verdachte aanwijzingen. Mammografie en thermografie zijn twee verschillende methoden die ook verschillende informatie geven. Zo worden tumoren en andere verdachte afwijkingen, zoals verkalkingen, niet direct weergegeven bij thermografie. Informatie hierover staat ook op de website van KWF en Borstkanker Vereniging Nederland.

Bron: RIVM

Doorbraak oncologie

In baanbrekend kankeronderzoek hebben immunologen van de Universiteit van Stanford ontdekt dat zij tumoren kunnen verminderen of zelfs compleet kunnen vernietigen door de inzet van slechts één antilichaam. Deze eerste resultaten zijn behaald met diermodelonderzoek. De onderzoekers hopen dit zo snel mogelijk het onderzoek op mensen te kunnen voortzetten.

 “Wij denken een grote stap voorwaarts te hebben gemaakt en we gaan er op volle kracht mee verder”, aldus Dr. Irving Weissman, professor in de pathologie van The Stanford University school of Medicine en tevens directeur van Stanford's Institute of Stem Cell Biology and Regenerative Medicine.

De wetenschapper concentreerden zich op de activiteit van één eiwit. Dit eiwit noemden zij in het project het “Eet me niet eiwit”. Dit molecuul bevindt zich op de tumor en geeft signalen af aan het immuunsysteem zodat deze de tumor niet aanvalt. De introductie van het antilichaam gaf de wetenschappers de mogelijkheid het signaal (ook wel CD 47 genoemd) te blokkeren en het immuunsysteem de kans te geven de tumor aan te vallen.
Het onderzoeksteam stelt dat CD 47 het enige doel is dat op veel soorten kankercellen voorkomt (borst-, ovarium-, darm-, blaas-, lever- en prostaatkanker). CD47 wordt ook aangetroffen op gewone lichaamscellen maar is op kankercellen in een hogere concentratie aanwezig. Het bestaan van CD 47 was al in eerder onderzoek vastgesteld.

Bij het onderzoek werden kwaadaardige cellen van kankerpatiënten geïmplanteerd in dezelfde locaties bij muizen en daarna werd het antilichaam toegevoegd. Het antilichaam vernietigde sommige tumoren totaal maar in enkele gevallen werd slechts de groei tot staan gebracht. Het meest gedocumenteerde resultaat is dat de groei werd geremd maar dat er geen volledige genezing opgetreden is.
De onderzoekers waren bezorgd dat hun nieuwe behandeling ook normale cellen zou aanvallen. Dat gebeurde niet. Zij stelden wel vast dat het antilichaam oude rode bloedcellen vernietigt met als gevolg een milde anemie. Verder werden geen bijwerkingen vastgesteld.

Kop

Dit is een paragraaf. Klik hier om tekst toe te voegen en te wijzigen. Dit is een perfecte plek om een verhaal te schrijven en/of informatie te delen met uw website bezoekers.

Meest recente reacties

14.11 | 18:24

Ik woonde op Curaçao van 1967 tot 1970. En was ook lid van de Kontikie zeeverkenners.
Leuke filmpjes. Het instortten van de brug was toen best wel heftig. Mijn vader was gezagvoerder op HrMs Wamandai.

19.09 | 17:01

Hallo Helga, Wat leuk je op deze weer eens te spreken. Ik woon in Nederland. Woon jij op de Antillen? Mocht je in Nederland wonen wellicht kunnen we dan een keer oude herinneringen ophalen.

19.09 | 15:01

Hahaha, dat ben ik, links onder. Ik was vriendin van Hilde en Sietske de Jong, die naast de dans leraar woonden.

12.06 | 22:30

In de jaren vijftig, zestig en zeventig brachten wij de zomers door in 't Joppe.

Deel deze pagina