Piet Creutzberg website ~ MH17 proces een fopsteen?

Ronald Plasterk schrijft

Het inwerkdossier voor minister Jetten

In de eerste week van een kabinet zijn we zeer ondersteunend, dus hier is het inwerkdossier voor de minister voor Klimaat en Energie, Rob Jetten. Eerst over stikstof. Daarover had de minister eerder gezegd: „We stoten in Nederland te veel stikstof uit. Dat is een stofje dat ervoor zorgt dat de natuur een verstikkende deken over zich heen krijgt, en daardoor sterft de natuur langzaam af.”

Dat zit zo. De lucht die we ademen, bestaat voor het grootste deel uit stikstof, plus zuurstof. Het element stikstof, N2, is een gas. Het vormt inderdaad een deken om de aarde, die deken heet de atmosfeer. Die verstikt niets. Zonder atmosfeer waren we er niet.

Vervolgens bestaan er chemische verbindingen van stikstof: ammoniak en nitraten en nitrieten. Die laten de natuur niet afsterven, integendeel, ze vormen de hoofdbestanddelen van natuurlijke mest en kunstmest, die leiden tot méér leven. Dit is de stikstof waar het kabinet in het regeerakkoord vele miljarden voor uittrekt. Anders dan de minister dacht, zijn die miljarden er niet om te zorgen dat er méér planten en dieren gaan groeien, maar juist minder! Dat is inderdaad verwarrend, hoe zit dat?

De buitenstaander zou denken: hoe meer bossen en bomen en planten, hoe beter! Er zijn vrijwilligersprojecten om meer bomen te planten, en er komt vanuit de EU veel belastinggeld om bossen te planten. Maar tegelijkertijd is er ook beleid om dat tegen te gaan. De echte veldbiologen, mijn vakgenoten in het buitengebied, zijn inderdaad zeer gehecht aan het handhaven van bestaande biotopen; biotopen zijn gemeenschappen van planten, dieren en microben.

Biotoop

Zo is de heide een biotoop, en het bos een andere biotoop. In het heidebiotoop, gekenmerkt door stikstofarme bodem, komen mossen en heideplanten en kevers voor die je in een bos niet zult zien. Als je in zo’n biotoop mest deponeert, verrijk je die grond en verandert die heide in korte tijd in bos. Daar zijn die biologen tegen, want dan wordt het bestaande biotoop aangetast.

Om dat te voorkomen, zijn er Europese regels die voorschrijven dat je van een Natura 2000-heideveld geen bos mag maken, en omgekeerd. Die miljarden die Jetten in het regeerakkoord heeft uit onderhandeld voor stikstofbeleid, zijn dus niet, zoals hij dacht, om de groei van bossen te bevorderen, maar juist om die groei tegen te gaan. (Wel opvallend dat de onderhandelaars 25 miljard gemeenschapsgeld uitgeven en de woningbouw frustreren zonder zelf te snappen waarom.)

Niet voorstellen

Verder heeft de minister die verantwoordelijk is voor nieuwe kerncentrales gezegd dat hij zich niet kan voorstellen dat je met kernenergie een huis zou kunnen verwarmen. Dat zit zo. Kerncentrales produceren elektriciteit. Dat doen windmolens ook. Dus als je met stroom van een windmolen een huis kunt verwarmen, kan dat met kernenergie ook: elektrisch!

Een tweede manier is dat kernenergie water splitst in zuurstof en waterstof. De waterstof is brandstof. Een derde manier is om de afvalwarmte van kernenergie direct te gebruiken om huizen te verwarmen. Dat kan alleen lokaal.

Met dit inwerkdossier kan er nu niets meer misgaan met het uitvoeren van het regeerakkoord! Er zit bovendien een departement vol specialisten. Toch is dat niet een geheel geruststellende gedachte. Er dreigt bij een zó uitzonderlijk groot verschil tussen kennisniveau van minister en ambtenaren wat de televisieserie Yes, minister liet zien: ambtenaren die glimlachend meewerken, maar ondertussen zorgen dat de minister precies doet wat zij willen. Die ambtenaren zijn allemaal aangesteld en gevormd in de decennia waarin iedereen tegen kernenergie was, en dat Greenpeace-aanvoerders werden uitgenodigd om een klimaatakkoord te verzinnen. Die stroming is niet weg.

Er is een lange weg te gaan voordat die kerncentrales er staan. Eurocommissaris Timmermans smaalt over kernenergie, en lacht in zijn vuistje dat de procedures veel tijd en geld kosten. Als je echt zorgen hebt over het klimaat, serieus denkt dat het voortbestaan van de planeet afhangt van de overgang van fossiele brandstoffen naar energie zonder CO2-uitstoot (CO2 is een ander gas dan N2, dit voor de minister), dan zou de eurocommissaris moeten uitzoeken hoe de procedures kunnen worden versneld, en hoe Europa door schaalvoordelen de kosten kan drukken. Dat hebben we nog niet gezien. De tegenmacht, ook in Brussel, is groot.

Timmermans

Commissaris Timmermans zegt ten onrechte dat kernenergie ’gebaseerd is op fossiele brandstoffen’, en subsidieert biomassa om de klimaatdoelstellingen te halen (tegen het advies van de eigen Europese Onderzoeksraad). We hebben een Nederlandse pers die in massaal groepsdenken tegen kernenergie is. Dus het uitvoeren van dit onderdeel van het regeerakkoord zal niet vanzelf gaan.

Rob Jetten is een energiek en op een positieve manier ambitieus persoon. Het zou kunnen dat hij voor een verrassing zorgt en werkelijk uitvoering gaat geven aan de hoge ambities in het regeerakkoord. Daarop moet nu op zijn ministerie en in de politiek alle aandacht gericht zijn. De toekomstige energievoorziening van ons land is te belangrijk om dit te laten mislukken.

MH17 proces een fopsteen?

Geen van de verdachten in het MH-17 proces wordt ervan beschuldigd op de ‘VUUR‘-knop te hebben gedrukt van een raketsysteem waardoor vlucht MH-17 boven het oosten van Oekraïne werd neergehaald.

Volgens het ‘Openbaar Ministerie‘ waren zij betrokken bij het logistieke deel. Ondubbelzinnig bewezen is dat allerminst, en de ‘bronnen‘ zijn exclusief direct betrokken geheime diensten, en daarmee verbonden getuigen, waarbij die diensten gebruik maken van een ‘cut-out‘ in de vorm van het inmiddels in ons land gevestigde ‘Bellingcat‘, zodat het niet op hun bordje terechtkomt als het hele verhaal in hun gezicht explodeert, maar alleen de organisatie van die voormalige werkloze lingerieverkoper Eliot Higgins in een kwaad daglicht komt te staan.

Op zich valt er wel iets te zeggen voor het toewijzen van verantwoordelijkheid aan ‘partijen‘ die militairen op pad sturen, in plaats van die militairen zelf aansprakelijk te stellen. Consequent doorgevoerd houden we geen politicus en geen generaal meer over in ons deel van de wereld, na al die moordpartijen, drone-aanvallen en bombardementen waarbij honderdduizenden doden zijn gevallen, merendeels burgers. Maar omdat er geen begin is van consequente vervolging is dit in zijn geheel een politiek proces. En dat is tragisch. Vooral voor de nabestaanden, die hierdoor met een kluitje in het riet worden gestuurd. En alleen lucratief voor al die ‘Aanklagers‘, ‘Rechters‘ en geheime diensten met hun omvangrijke staf, en de media die weer wat haat kunnen zaaien, wat inmiddels zo’n beetje hun meest lucratieve inkomstenbron is.

De grootste ironie is wel dat de verdachten wordt verweten dat ze een luchtafweersysteem hebben ingezet, terwijl ze wisten dat er ook burgervliegtuigen over dat deel van Oekraïne vlogen. Want dat is natuurlijk precies het hele punt. Wie was er verantwoordelijk voor dat die burgervliegtuigen daar vlogen, midden in een felle oorlog, waarbij Oekraïne volop bombardementsvluchten uitvoerde? Hoe dan ook niet de Russen, noch de ‘rebellen‘. Oekraïne primair, omdat het die oorlog begonnen was, en de landen die wisten dat er op vliegtuigen op grote hoogte geschoten werd, waaronder evident ons eigen land, dat daar in Kiev over was geïnformeerd. Wat andere landen wél had doen besluiten om vliegtuigen die vertrokken van hun grondgebied om te leiden, maar Nederland niet. Waarom niet?

Dit soort cynisme is gewoon verschrikkelijk ziek. Exact omdat Nederland, noch Oekraïne iets deed nadat bekend werd dat ook vliegtuigen op grotere hoogte beschoten werden, en omdat ze nimmer onderzochten of dat een verwijtbare ‘menselijke fout‘ of ‘boze opzet‘ was, komt ‘boze opzet‘ bovendrijven. Het gebruiken van burgervliegtuigen als ‘menselijk schild‘. Veel erger kan niet. Syrië en Rusland beschuldigen Israël inmiddels van die identieke praktijk, waar Israëlische gevechtsvliegtuigen, die aanvallen uitvoeren op doelen in Syrië, wat onmogelijk verkocht kan worden als een defensieve militaire actie, datzelfde nu routinematig ook doen sinds dat zo geruisloos passeerde waar het MH-17 betreft. De lethargie van ons ‘Openbaar Ministerie‘ en onze ‘Rechters‘ heeft de deur van het slot gehaald, en die is nu volledig opengetrapt.

Het spijt mij meer dan ik zeggen kan, maar de nabestaanden kunnen fluiten naar genoegdoening. En de burgerluchtvaart is op geen enkele manier geholpen bij dit proces. Het is een gruwelijke wanprestatie. De nabestaanden krijgen een ‘fopspeen‘, de burgerluchtvaart blijft met lege handen achter, en ondertussen gaat de NAVO onverstoorbaar verder met een nieuwe poging om oorlog in dat gebied uit te lokken. Net als iedereen zou ik dolgraag willen weten wie wat deed, op basis van welke informatie, en met welk oogmerk. De weg naar die ‘fact-finding‘-missie is nu volledig afgegrendeld door dit showproces. Op het moment dat Porochenko de oorlog uitriep tegen de ‘rebellen‘ in de Donbas, die geen boodschap hadden aan het door ‘Team Nuland‘ in Kiev neergezette regime, terwijl Oekraïne ‘vergat‘ het luchtruim te sluiten, ofschoon het dat gebied volop bombardeerde, had Nederland een zwaarwegende verantwoordelijkheid om burgervliegtuigen die uit Nederland vertrokken adequaat te informeren over het dreigingsniveau. Eenieder die volhoudt dat als je gebombardeerd wordt het strijdig is met het oorlogsrecht als je terugschiet, die heeft teveel van de paddenstoeltjes gesnoept.

En dat dergelijke types nu nog aan de knoppen zitten terwijl de NAVO druk is met het uitlokken van een militair conflict met Rusland en China, wat van Europa een nieuw ‘Midden-Oosten‘ zal maken, is angstaanjagend. Rot op, en laat ons met rust! Kom uit je extra beveiligde bunker, en ga iets nuttigs doen met je leven, voor het niet meer hoeft.

De doodstrijd van links is een verdrietige film

De doodstrijd van links is een verdrietige film, Roderick Veelo

Het is maar goed dat het aanstaande kabinet geen meerderheid in de Eerste Kamer heeft, anders was de presentatie van de nieuwe oppositiecombi PvdA-GroenLinks helemaal uitgelopen op een non-event. Beide linkse partijen hebben elkaar hard nodig om relevant te blijven. Maar Lilianne Ploumen (9 zetels) en Jesse Klaver (8 zetels) grossieren in vergezichten en open deuren. De belangrijkste boodschap was een tactische: we laten ons niet meer uit elkaar spelen.

Vooruitgang is mogelijk als mensen samenkomen om ideeën te delen, elkaar steunen en hun stem laten horen.’ Met deze zin begint de nieuwe samenwerking en dan zijn er nog zeventien pagina’s te gaan. Het probleem met het document is, dat gezamenlijke doelen expres algemeen en abstract gehouden worden. Grote gemene delers waar de achterban van beide partijen niet tegen kunnen zijn, maar die niemand houvast bieden.

Voorbeeld 1

PvdA en GroenLinks gaan zich gezamenlijk inzetten voor de klimaatdoelen van Parijs. De partijen vinden dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot anderhalve graad. Dat zullen veel kiezers met hen eens zijn. Maar het werk van politici begint met de vraag: hoe dan? En in Nederland is dat een urgente vraag.

Zo weten we dat we er niet komen met zonnepanelen en windturbines alleen. Er bestaan geen accu’s die onze samenleving 24 uur per dag van stroom kunnen voorzien en die worden ook niet binnen afzienbare tijd verwacht. Daarom hebben we nog energiecentrales die gestookt worden op gas en kolen. Maar daar willen we vanaf en we vervangen gas en kolen door biomassa.

Maar ook van biomassa moeten we af. Eurocommissaris Frans Timmermans mag dan wel opnieuw het stempel ’duurzaam’ gegeven hebben, de CO2-uitstoot van biomassa is er niet minder om. Het CBS becijferde deze week dat de houtpellets in Nederland weer meer CO2 hebben uitgestoten.

Maar het verstoken van biomassa is – dankzij de stempel van Timmermans – 60 procent van ons klimaatbeleid. Dus hoe gaan we biomassa vervangen? Hoe gaan we écht de CO2-uitstoot reduceren en de doelen van Parijs halen? Kiest de linkse samenwerking voor kernenergie? En zo niet, waarvoor wordt dan wel gekozen?

Voorbeeld 2

De twee linkse partijen vinden dat iedereen recht heeft op fijn en betaalbaar wonen. Klinkt sympathiek, maar nu de praktijk. Er zijn plannen om de komende jaren een miljoen huizen bij te bouwen. Waar gaan we die bouwen en ten koste van hoeveel groen? Belangrijk om te weten van deze combinatie. Want Nederland ontbost in rap tempo. Hoeveel biodiverse natuur houden we over als er nog eens twee of drie miljoen mensen bij komen?

Voorbeeld 3

In het oppositieakkoord staat dat ’alle kinderen hun dromen moeten kunnen najagen, ongeacht waar hun wieg staat.’ Dat is een mooi doel, maar het probleem is groot en bevindt zich vooral onder migrantenfamilies in achterstandswijken. Daar moeten een paar harde noten worden gekraakt.

Wat gaat de linkse samenwerking doen om het schoolverzuim daar aan te pakken? Worden families aangesproken op de achterstelling van meisjes? Houdt de progressieve goegemeente zelf het racisme van de lage verwachtingen voor gezien? Hoe denkt de linkse samenwerking over het bestrijden van de criminaliteit, die als een magneet werkt voor jongeren, om vroegtijdig hun school voor gezien te houden.

Een concrete aanpak en echte keuzes zijn onvindbaar in de gezamenlijke toekomstdromen van PvdA en GroenLinks. Wat beide partijen bindt, is holle retoriek en utopisch denken over vooruitgang, hoop, ’de belofte van samenwerken’ en dat we ’allemaal een ander Nederland verdienen dan we krijgen’.

GroenLinks is een postmodernistische elitepartij met een obsessie voor huidskleuren, genders en cultuurverschillen. De PvdA is het contact met de oude achterban al jaren geleden verloren en is vooral druk met het herformuleren van het eigen bestaansrecht.

Recent nog werd de sociaaldemocratische pijler ’bestaanszekerheid’ uit het jargon van de partij geschrapt. Toch hoorde ik het Ploumen maandag weer een paar keer zeggen. Als je zelf alle richting kwijt bent, ligt afdrijven naar GroenLinks misschien wel voor de hand.

What’s left (2007) is de dubbelzinnige titel van een bestseller van de linkse journalist Nick Cohen. Hij beschrijft de teloorgang van de Britse Labour-partij, die met z’n rug naar de werkende klasse ging staan en verteerd wordt door identiteitspolitiek en een gebrek aan relevantie.

De doodstrijd van links is een verdrietige film. De progressieve samenwerking is een moeras waarin PvdA en GroenLinks zullen verdwijnen. En niemand die ze uit elkaar zal spelen.

Timmermans spreekt altijd smalend over kernenergie

Diverse politici hebben een moeizame omgang met de bètawetenschap: neem de antivaxxers en anti-nuclears. FvD verspreidt nepnieuws over vaccinaties tegen corona en fulmineert tegen mannen in witte jassen. Het is niet fraai, maar het effect is gelukkig beperkt.

Europese Commissaris Klimaat Frans Timmermans subsidieert biomassa, en werkt al jaren kernenergie tegen als oplossing voor klimaatproblemen. Ook niet fraai. Groot verschil is dat Timmermans de hoogste EU-functionaris is op het gebied van klimaatbeleid. Kort over corona. Er is daar best veel misgegaan op het grensvlak tussen wetenschap en politiek. Aanvankelijk stelde RIVM-professor Van Dissel dat we ons geen zorgen hoefden maken over het virus uit China. Daarna pleitte hij voor groepsimmuniteit.

De minister-president heeft dit later terug moeten nemen, omdat men had uitgerekend dat deze aanpak een groot aantal mensenlevens extra zou kosten. Vervolgens liet Van Dissel, inmiddels voorzitter van het OMT, weten dat het dragen van mondkapjes zinloos was, terwijl het OMT precies dát adviseerde. Daarmee ondergroef de voorzitter van het OMT het eigen wetenschappelijk advies. Wetenschappelijk staat ondertussen als een paal boven water (zie de site van het RIVM): de kans in het ziekenhuis te belanden wordt 17 keer lager door vaccinatie, de kans op de ic te belanden zelfs 33 keer. Dat is een enorm gunstig effect door een eenvoudige maatregel. De Nederlandse burgers zijn gelukkig niet gek, en laten zich massaal vaccineren, meer dan 80% inmiddels.

Klimaatbeleid

De andere actuele wetenschappelijke kwestie is het klimaatbeleid. Die kwestie kwam slecht uit de startblokken. Greenpeace en kornuiten monopoliseerden aanvankelijk het debat; men zat vol aan tafel bij het Klimaatakkoord van Ed Nijpels, wist te bereiken dat de kernenergie daar niet was uitgenodigd, en frommelde biomassa, het verbranden van bossen, in het Klimaatakkoord, met het bureaucratische argument dat de daarbij vrijkomende CO2 niet zou worden meegeteld bij de klimaatdoelen. Dit is waar het belangrijk wordt dat het hoogste politieke gezag, dus de EU Commissaris Klimaat, zich wetenschappelijk goed laat adviseren. Over biomassa kun je al op voorhand bedenken dat het niet klimaatneutraal is. Het is eenvoudige scheikunde dat hout wordt verbrand tot CO2 en H2O.

Industriële schaal

Bomen groeien op de lange duur wel weer aan, maar als je op industriële schaal de moderne samenleving gaat laten draaien op houtige biomassa levert dat een vraag op die nooit bijgehouden kan worden door nieuwe aanwas van bos. Dat is precies wat er gebeurt. Zie bijvoorbeeld National Geographic die op 11 november verhaalt over het kaalslaan van de oerwouden in Denver voor de Europese markt, en zie talloze andere publicaties.

Het is onbegrijpelijk dat Vattenfall met steun van een Amsterdamse GL-wethouder een zeer grote biomassa centrale wil bouwen in Diemen. Maar het is ook onbegrijpelijk dat de Europese Commissie het dure geld van de belastingbetalers inzet om biomassa te subsidiëren (omdat het anders niet rendabel zou zijn). Er ligt een indrukwekkend rapport van de Verenigde Naties (UNECE, 11 augustus 2021) dat stelt dat zonder kernenergie er geen klimaatneutraal energiebeleid kan komen. De eigen ’Joint Research Committee’ van de EU ondersteunt dat. De Europese Commissie heeft het tot nu toe echter laten afweten.

Commissaris Frans Timmermans spreekt altijd smalend over kernenergie, en zegt dat het te duur is. Dat is om meerdere redenen een onlogische uitspraak. Ten eerste is het officiële beleid van de Commissaris dat de wereld over tien jaar dreigt te vergaan, en dat hij voor zijn kleinzoon, van wie hij de foto laat zien, de wereld wil redden. Geen geld is genoeg voor het redden van de planeet. Dan is het toch gek om bij een technologie die aantoonbaar een oplossing biedt te roepen dat de markt het maar moet oppakken? Tweede reden is dat bij alle andere uitgaven het argument is dat windmolens en zonnepanelen, die twee derde van de tijd geen stroom produceren, te duur zijn voor de markt, en juist daarom gesubsidieerd moeten worden. Dan kan je toch niet diezelfde steun onthouden aan kerncentrales die decennia permanent zachtjes staan snorren en bergen energie opleveren, met nauwelijks beslag op de ruimte of de natuur?

Kostenargument

De belangrijkste reden dat het kostenargument misplaatst is, is dat je de kosten natuurlijk wel goed moet uitdrukken: het gaat om de kosten per vermeden eenheid uitgestoten CO2. Die kosten zijn al lang geleden door het PBL, Planburo voor de Leefomgeving, uitgerekend en inmiddels door velen bevestigd, en dan scoort kernenergie van alle energiebronnen veruit het gunstigste (naast hydropower, voor landen die fjorden hebben).

In China worden op dit moment 150 kerncentrales gebouwd. Ook in de VS, onder de progressieve president Biden, worden nu nieuwe kerncentrales gebouwd. Alle argumenten tegen bouw zijn politieke smoesjes, spelletjes en achterhoedegevechten. De wereld is inmiddels overtuigd dat er een acuut probleem is met het klimaat, dat weten we vanuit de wetenschap. Dat probleem kan opgelost worden, en we weten dankzij diezelfde wetenschap hoe. Doe het dan ook!

Onze bureaucratie des doods treft Kabul

De afgelopen weken, getekend door de Afghaanse tragedie en de eeuwig stagnerende formatie, werd weer duidelijk hoeveel beroerd leiderschap kapotmaakt. Het beloofde ’nieuwe leiderschap’ van Kaag en het demissionaire leiderschap van Rutte blijken een toxische combinatie die voor politieke verlamming zorgt. Middenin een binnenlandse én een buitenlandse crisis, gaat er zowat alles mis wat er mis kan gaan. Van Den Haag tot Kabul.

De Hollandse formatiecrisis en de evacuatiecrisis in Afghanistan zijn wat ernst en levensgevaar voor burgers betreft niet te vergelijken. Wachten op een formatie die niet van de grond komt, is een klein euvel in vergelijking met vrezen voor je leven in het emiraat van de Taliban. Maar het antwoord van de Nederlandse regering op de Afghaanse catastrofe toont dezelfde laksheid, onwil, onkunde en hetzelfde amateurisme waarmee het kabinet ook thuis brokken maakt. Dezelfde afstand tot de burgers, zien we. Dezelfde gratuite teksten en geacteerde sentimenten waarmee ministers hun posities trachten te redden nadat er weer een ontluisterende affaire – iets waar ze ’geen actieve herinnering’ aan hebben – in hun gezicht ontploft. Wie thuis de boel niet op orde heeft, zal in het buitenland ook falen.

Wat zegt het debacle in Afghanistan over Sigrid Kaag die rond de verkiezingen pochte met opzienbarend nieuw leiderschap waar het land in een handomdraai van zou opknappen? Dat ze gebakken lucht verkoopt over zichzelf als topdiplomate die alles kan fiksen. Komt er een wereldcrisis waarin topdiplomatie en uitgebreide netwerken tot een snelle evacuatie van Nederlanders en Afghaanse medewerkers hadden kunnen leiden, geeft haar ministerie pas om vijf óver twaalf thuis. Het ambassadepersoneel smeert hem als een dief in de nacht, visa voor Afghaanse tolken zijn niet geregeld, er zijn niet eens namenlijsten van mensen die Nederland moet beschermen opgesteld, laat staan evacuatieplannen.

Netwerken van Kaag

Het waren niet de netwerken van Kaag, maar die van gewone burgers die via diverse belangenorganisaties bij Afghanistan betrokken zijn, die ervoor zorgden dat Afghanen die voor Nederland gewerkt hebben documenten verzamelden en zich bij diplomaten meldden. Daar kregen ze te horen dat de papieren van hun kinderen niet in orde waren of dat hun achttienjarige kind niet mee mocht. Terwijl ze levensgevaar liepen, hun dochters en zonen vermoord dreigden te worden door de Taliban, werden ze door Kaags diplomaten getrakteerd op botte Hollandse regelzucht, in dit geval een bureaucratie des doods. Hartverscheurend, weerzinwekkend, onvergeeflijk.

Familiedrama’s

En waarom ging het zo beroerd en inhumaan, in een helse haast die familiedrama’s oplevert en mensenlevens kost? Waarom manoeuvreerde Kaag haar ambtenaren in de positie dat ze hun werk met Schindler’s list vergelijken? Omdat de ministers hebben liggen slapen. Omdat Kaag, Bijleveld van Defensie en tenslotte eindverantwoordelijke Rutte nalieten om tijdig een inventarisatie en evacuatie te organiseren, terwijl de zege van de Taliban al lang voorspeld en waarneembaar was. Een Kamermotie die al in de lente om de evacuatie van tolken vroeg is niet uitgevoerd.

Toen Kabul viel, zat Bijleveld in de bioscoop filmrecensies te twitteren, was Broekers-Knol (asiel en migratie) bezig kinderen van hun ouders te scheiden en dineerde Kaag met Peppi Ploumen en Kokki Klaver, het improvisatie-duo dat haar ’opzet voor een aanzet voor een mogelijk regeerakkoord’ rood moet kleuren. De laatste gang serveerde Kaag aan het volk met de mededeling dat wie de val van Kabul zag aankomen, de Nobelprijs verdient. Je reinste onbeschoftheid. Even hautain siste ze een journalist die vroeg waarom de formatie een fiasco is, toe: „Oef, u vraagt naar een universitaire studie, denk ik.” Nou nou, zo complex is de materie niet. Overgewaardeerde, incompetente politica met geslaagde campagne blijkt in de formatie een kat in de zak – die spreekbeurt kan elk kind houden.

Honderden in levensgevaar laat Nederland in Afghanistan achter (’akelig’, aldus Bijleveld), nu de evacuatie afgeblazen is en er terreuraanslagen gepleegd worden bij het vliegveld. Het laatste Nederlandse vliegtuig met diplomaten aan boord is weg, ook de Amerikanen poetsen de plaat. Na hen de klopjachten en moordpartijen van de Taliban. ’Wat een ongekende schande. Er wacht een bikkelharde evaluatie’, twittert Liliane Ploumen terwijl ze aanschuift bij de farceformatie van de verantwoordelijken voor de ongekende schande. Eigenbelang eerst. Als de achtergeblevenen iets overkomt, heeft dat politieke consequenties, gonst het in Den Haag. Machteloos wensdenken.

Oude machthebbers

Niets heeft consequenties meer, de val van het kabinet heeft die ook niet gehad. We leven in een apolitiek vacuüm, zonder zicht op een regering. In plaats van een formatie vindt er mistig gekonkel plaats van oude machthebbers die niets voor elkaar krijgen. Maar ze zijn onaantastbaar. Niemand kan ze wegsturen, zolang ze geen regering vormen. Het demissionair kabinet trakteert zichzelf op nieuwe ministers en er is geen instantie die ingrijpt tegen deze erosie van de democratie. Een ’bikkelharde evaluatie’? Rollende demissionaire ministerkoppen blijven in de formatie. Rutte en Kaag werken vooral aan de consolidering van hun posities. Hopelijk zullen ze ook daarin eindelijk falen. Wie in het buitenland met mensenlevens stunt, verdient geen mandaat om thuis te regeren.

Nausicaa Marbe

De brief van Nicki Pouw-Verweij

Bestand downloaden

Inleiding

Deze site bevat informatie over de demografische effecten van immigratie naar Nederland. Daarnaast wordt ook informatie gegeven over de kosten en baten van immigratie.

Deze informatie is gebaseerd op een computermodel waarmee vier scenario's zijn doorgerekend. Deze scenario's zijn bedoeld om een beeld te geven wat het beleid van politieke partijen betekent voor de bevolkingsontwikkeling en de kosten van immigratie.

Waarom deze site

Deze website komt voort uit de wens om inzicht te krijgen in de demografische gevolgen van immigratie en om die inzichten te delen met geïnteresseerden. De naam van de site verwijst daar ook naar; het gaat om de democratisering van demografische kennis in Nederland. Vandaar de naam demo-demo.nl.

Feitelijk komt mijn motivatie om deze site te beginnen voort uit vier bronnen: nieuwsgierigheid, ergernis, bezorgdheid en verantwoordelijkheid.

Nieuwsgierigheid

De nieuwsgierigheid wordt gevoed uit mijn interesse in het onderwerp immigratie. Ik was altijd al geïnteresseerd in verschillende culturen en heb vroeger ook veel gereisd, onder andere in Afrika, Azië en de voormalige Sovjet Unie. Vanuit die interesse heb ik na mijn studie wiskunde en informatica aan de Universiteit Utrecht culturele antropologie gestudeerd aan de UvA. Daarna ben ik aan diezelfde universiteit gepromoveerd op het onderwerp migratie. Mijn proefschrift ging over de kennis die economen in de loop der tijd hebben geproduceerd over de economische gevolgen van immigratie naar Nederland en ook over de vraag of die kennis wel geproduceerd mocht worden. Ik ben dus oprecht geïnteresseerd in de effecten van immigratie op de ontvangende samenleving. Daarnaast heb ik ook wel een voorliefde voor de cijfertjes achter de verschijnselen en voor het schrijven van computerprogramma's.

Ergernis

Wie op zoek gaat naar goede informatie over immigratie vindt niet altijd wat hij of zij zoekt. Daar begint de ergernis. Wie bijvoorbeeld wil weten wat een bepaalde mate van immigratie doet met de etnische samenstelling van de bevolking of het percentage moslims in Nederland, komt al snel uit bij gezaghebbende instituten als het NIDI en het CBS. Op zich zijn die uiteraard beter toegerust dan ik om een demografisch model te ontwikkelen, maar de informatie die ze produceren bevredigt niet altijd.

Een belangrijk punt is bijvoorbeeld dat het CBS de derde generatie allochtonen automatisch tot de autochtonen rekent, ongeacht of zij zich Nederlander voelen of willen zijn. Anders gezegd: de mate en het moment van assimilatie (opgevat als zelfidentificatie met Nederland) staan bij voorbaat vast. Dat is niet realistisch. Wat ook ontbreekt zijn toegankelijke scenario's om bijvoorbeeld de ontwikkeling van het aantal niet-westerse immigranten of het aantal islamieten in Nederland te relateren aan een bepaalde mate van (asiel)migratie of aan een bepaalde mate van secularisatie of assimilatie.

Ook bestond er geen middel om de kosten en baten van het migratiebeleid door te rekenen. Dat is onbegrijpelijk in een land waar alle verkiezingsprogramma's door het CPB worden doorgerekend. En tevens onverantwoord, want de impact van immigratie op het overheidsbudget is groot.

Daarom besloot ik zelf een demografisch model te bouwen en een computerprogramma te schrijven, waarmee ik de demografische en economische effecten van beleidsscenario's door kon rekenen.

Bezorgdheid

Een belangrijke motivatie om al die moeite te doen is bezorgdheid. Ik voel me Europeaan en westerling en tot op zekere hoogte ook wereldburger. Maar ik identificeer me toch in de eerste plaats met Nederland. En ik denk dat teveel immigratie op de manier zoals die nu plaatsvindt niet goed is voor Nederland.

De immigratie van teveel kansarme niet-westerse immigranten vormt een bedreiging van onze welvaart, onze welvaartsstaat en de sociale vrede. Het kernpunt is dat we door onze uitgebreide welvaartsstaat niet in staat zijn om grote aantallen immigranten van gemiddeld of laag scholingsniveau te absorberen. Veel te veel mensen komen in laaggeschoolde banen of een uitkering terecht. Dat kost grote sommen geld, omdat ook de meeste werkende immigranten over hun hele verblijfsduur netto-ontvangers van de welvaartsstaat zijn. Door structurele onderliggende oorzaken (outsourcing, robotisering, automatisering, enzovoort) is het vrijwel onmogelijk om daar beleidsmatig iets aan te doen middels banenplannen en dergelijke.

Nu nog zijn we in staat om de latente etnische en religieuze tegenstellingen af te kopen met verzorgingsstaatarrangementen. Maar juist doordat immigratie ontzettend veel geld kost is die verzorgingsstaat op termijn niet houdbaar, als er in de toekomst sprake is van een structureel hoog niveau van ongeselecteerde immigratie. Als het huidige beleid van nauwelijks selectieve massa-immigratie wordt voortgezet, dan zullen er economische tegenstellingen - die langs etnische en religieuze breuklijnen lopen - aan de oppervlakte komen met alle gevolgen van dien.

Daarnaast vormt een te grote immigratie van mensen die zich niet of nauwelijks identificeren met Nederland - en met de Nederlandse normen en waarden - een bedreiging voor de instandhouding van de Nederlandse samenleving. Dit geldt in het bijzonder voor de immigratie van orthodoxe moslims. Orthodoxe moslims hebben veelal een waardesysteem dat op cruciale onderdelen conflicteert met het westerse waardesysteem dat in Nederland domineert. Het gaat dan om een aantal in het oog springende punten als de gelijkheid van man en vrouw. Maar onderliggend gaat het zaken die zo mogelijk nog wezenlijker zijn. Een voorbeeld is het feit dat in het Westen religie bijna helemaal is teruggedrongen naar het privédomein. Uit onderzoek van onder andere de socioloog Ruud Koopmans is gebleken dat dit haaks staat op de visie van een groot deel van de orthodoxe moslims, die vinden dat hun religieuze wetten (de sharia) boven de wetten van Nederland staan.

Bij kleine aantallen immigranten hoeft het niet direct een probleem te zijn dat immigranten een conflicterend waardesysteem hebben. Maar bij massale immigratie kan het leiden tot een strijd om de dominantie van het ene dan wel het andere waardesysteem. Veel progressieve mensen gaan er van uit dat culturele diversiteit altijd op voorhand goed is, een doel dat nastrevenswaardig is en tot op zekere hoogte is diversiteit uiteraard wenselijk. Maar als die diversiteit leidt tot allerlei disfunctionele conflicten in de samenleving en het democratische proces gaat frustreren, dan ligt het tegendeel meer voor de hand.

Laten we ook niet onderschatten dat de massa-immigratie geleidelijk het waardesysteem van een samenleving verschuift. Het waardesysteem vormt een onderdeel van wat de antropoloog Marvin Harris aanduidt als de superstructure van de cultuur. Die superstructure is mede bepalend voor de wijze waarop culturen basale zaken als economische productie en menselijke reproductie organiseren. Dus een ander wereldbeeld en een ander systeem van normen en waarden kan uiteindelijk ook leiden tot een andere samenleving.

Verder is massale immigratie een potentieel probleem als veel immigranten zich niet met het ontvangende land identificeren. Symbolisch op dit punt waren de demonstraties en het vlagvertoon van Erdogan-aanhangers op de Erasmusbrug in Rotterdam na de mislukte Turkse coup. Deze mensen bevestigden wat al langer blijkt uit onderzoek van de SCP: een groot deel van de immigranten van Turkse herkomst (en ook een aantal andere groepen) identificeert zich nauwelijks met Nederland en veel meer met het land van herkomst.

Als er steeds meer immigranten komen die zich niet of nauwelijks met Nederland identificeren, dan is dat in potentie een probleem. Want Nederland is er niet zomaar. Nederland bestaat bij de gratie van het feit dat er voldoende mensen zijn die zich met Nederland identificeren. Dat al die mensen heel verschillend zijn, maar toch ook tot op zekere hoogte gedeelde waarden en normen hebben. En dat de meeste van die mensen op de een of andere manier een inspanning leveren om Nederland - dit welvarende, vrije en vredige land - steeds weer opnieuw vorm te geven en in stand te houden. Die reproductieve capaciteit komt in gevaar door te veel immigratie.

Tot slot dit. Veel progressieven verdedigen graag de rechten van minderheden - zoals de oorspronkelijke, inheemse bevolking (indigenous population) van Amerika - op de beleving en het behoud van hun eigen taal en cultuur. Maar met datzelfde argument kan men argumenteren dat ook de indigenous population van Nederland recht heeft op de beleving en het behoud van de eigen taal en cultuur. De enige plaats waar die Nederlandse indigenous population de eigen taal en cultuur kan beleven is Nederland. Nergens anders kunnen zij heen om die beleving te hebben. Dus als de Nederlandse indigenous population dat recht op behoud van taal en cultuur heeft, dan heeft zij ook het recht om zich te vrijwaren van al te abrupte of ingrijpende veranderingen van die taal en cultuur door massale immigratie. Dit is iets waar veel Nederlanders - waaronder ik - zich terecht zorgen over maken.

Verantwoordelijkheid

Het mag duidelijk zijn dat ik de huidigeimmigratie onverantwoord vind. Het stoort me dan ook dat er behoorlijk veel mensen zijn - met name hoogopgeleide, kosmopolitisch ingestelde mensen aan de linkerzijde van het politieke spectrum - die de massale immigratie van de afgelopen decennia een mooie zaak lijken te vinden. Een voorbeeld vormt het VN-vluchtelingenverdrag. Ik denk dat dat verdrag totaal niet houdbaar is, maar nogal wat progressieven en christenen vinden dat wij altijd onderdak moeten bieden aan verdragsvluchtelingen, hoeveel het er ook zijn. Impliciet zeggen die mensen dat Nederland via het VN-vluchtelingenverdrag de mensenrechten van 7 miljard wereldburgers (en aan het eind van de eeuw 11 miljard) moet garanderen. In de praktijk gaat het in het asielherkomstgebied (ruwweg West-Azië, Afrika en enkele Europese landen) op dit moment om ongeveer 2 miljard mensen en aan het eind van de eeuw om ongeveer 6 miljard mensen. De meeste asielzoekers komen terecht in een dozijn Europese landen die samen ongeveer 400 miljoen inwoners tellen. Dat is totaal uit verhouding. Ik vind dat gevaarlijk en naïef omdat de massale migratie die daarvan het gevolg kan zijn simpelweg verwoestend uit kan pakken voor het Nederland zoals we dat nu kennen.

Daarom zie ik het als mijn verantwoordelijkheid om middels deze site zo goed mogelijk inzicht te geven in de economische en demografische gevolgen van de massa-immigratie, juist omdat overheidsinstituten als het SCP, CBS en CPB hier de zaak op onderdelen laten liggen. Die leemte probeer ik op te vullen met deze eerste poging om alle beschikbare informatie zo goed mogelijk in één model onder te brengen. Hopelijk pakken genoemde overheidsinstituten dit initiatief op en produceren zij eindelijk een betrouwbaar model waarmee systematisch alle beleidsvoornemens en verkiezingsprogramma's inzake immigratie op economische en demografische effecten kunnen worden doorgerekend. Dat zou een goede zaak zijn, want die instituten zijn met al hun menskracht, expertise en middelen ongetwijfeld beter geoutilleerd voor deze taak dan ik.

Stemwijzer

Deze site is ook te gebruiken als een soort 'stemwijzer' op het onderdeel migratie. Er zijn vier scenario's ontwikkeld die inzicht geven in het effect van verschillende typen immigratiebeleid, begrensd, mainstream, ruimhartig en onbegrensd:

Ter rechterzijde van het politieke spectrum zijn er partijen zoals de PVV en Forum voor Democratie die de immigratie verregaand willen terugdringen. De effecten van een dergelijk beleid worden verbeeld door het scenario begrensd.
In het midden bevinden zich politieke partijen als de VVD die de status quo willen handhaven. De effecten van dergelijke beleid worden weergegeven in het scenario mainstream.
Ter linkerzijde zijn er partijen als GroenLinks en D66 die graag spreken over een ruimhartig toelatingsbeleid en het feit dat elke echte vluchteling altijd welkom moet zijn in Nederland. Voor deze partijen zijn de scenario's ruimhartig en onbegrensd ontwikkeld.

In het laatste geval is er gekozen voor twee scenario's omdat deze partijen in principe een onbegrensd beleid voorstaan waarbij het aanbod van asielzoekers de instroom bepaalt en elke uitkomst in principe mogelijk is. Met de twee scenario's worden de effecten bekeken van twee ordes van grootte van asielinstroom.

Historisch perspectief

Om de figuren elders op deze site in perspectief te plaatsen het volgende historisch voorbeeld van het mogelijk verloop van bevolkingsontwikkeling door immigratie. Volgens de CPB-publicatie Immigratie in Nederland: economische gevolgen uit 2000 waren er begin jaren zeventig 55 duizend Turkse en Marokkaanse gastarbeiders in Nederland en 20 duizend gezinsleden, in totaal 75 duizend personen. Inmiddels is deze groep meer dan vertienvoudigd tot 817 duizend personen (inclusief 33 duizend personen van de derde generatie).

In ontwikkeling

Deze site is uit bovenstaande motieven ontstaan. Echter, dit project is van dermate omvang en complexiteit dat het eigenlijk te veel is voor één persoon. Gelukkig heb ik meerdere deskundige mensen kunnen consulteren, waaronder Hans Roodenburg, voormalig hoofdonderzoeker van het CPB (waarvoor dank!). Ik heb naar eer en geweten, en met alle kennis en kunde die ik heb, een poging gedaan om tot een toekomstverkenning te komen. Het model en daarmee de site zijn in ontwikkeling.

Ik hoop twee dingen te bereiken. In de eerste plaats dat de gevestigde instituten een permanent lopende tool ontwikkelen om de economische en demografische effecten van het migratiebeleid (of het ontbreken daarvan) door te rekenen. Daarnaast hoop ik dat geïnteresseerden via het contactformulier komen met aanvullingen of mij wijzen op eventuele hiaten en of fouten. Eventuele wijzigingen zal ik bijhouden in een versiebeheer.

Dr. Jan H. van de Beek